Εύκολη και δύσκολη επιστήμη

Εύκολη και δύσκολη επιστήμη.

Όποτε απευθυνόμαστε σε ειδικούς για βοήθεια, εκείνο που περιμένουμε από αυτούς είναι κάποια πληροφορία ή κάποια συμβουλή. Το επάγγελμα που αποτελεί εξαίρεση είναι ο ψυχολόγος. Ο ψυχολόγος συνήθως δεν δίνει συμβουλές και λύσεις. Η δουλειά του είναι να σε βοηθήσει να βρεις τις λύσεις μόνος σου. Πώς το κάνει αυτό; Ο καθένας έχει τις μεθόδους του. Πόσο διαρκεί η διαδικασία; Ανάλογα πού θα πέσεις…

Ας αφήσουμε όμως τους ψυχολόγους και ας πάμε σε άλλους ειδικούς, εκεί όπου η συμβουλή είναι αναμενόμενη. Για παράδειγμα, νιώθεις κάποιες ενοχλήσεις στο στέρνο και πηγαίνεις στον παθολόγο. Εκείνος, αφού σ΄ εξετάσει σε συμβουλεύει να … μην έχεις άγχος. Η συμβουλή του είναι σωστή. Είναι όμως ανέφικτη.

• Ευχαριστώ πολύ γιατρέ. Το θέμα είναι πώς να μην έχω άγχος; Με ποιον τρόπο;

• Πάρε χάπια.

• Κι αν δεν θέλω χάπια;

• Τότε πήγαινε σ΄ έναν ψυχολόγο.

Κι αυτή η συμβουλή σωστή είναι. Είναι όμως εφικτή; Ρωτάς αν ο άνθρωπος διαθέτει το χρόνο και κυρίως το χρήμα για να πάει σε ψυχολόγο;

Ο λόγος που γράφω αυτό το κομμάτι είναι διότι ακούω συχνά διάφορους ειδικούς στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση να δίνουν αβασάνιστα σωστές, αλλά ανέφικτες συμβουλές. Μάλιστα μερικοί τις στολίζουν και με πρεπολογία. Παραδείγματα:

1. Η βουλιμική κυρία πηγαίνει στον σύμβουλο διατροφής για να χάσει βάρος. Αυτός της δίνει μια ειδική διατροφή. Η διατροφή είναι ολόσωστη αλλά μετά από μία εβδομάδα:

• Γιατρέ μου, δεν μπορώ να την ακολουθήσω.

• Πρέπει να ελέγξεις το στόμα σου.

• Και πώς να το κάνω αυτό;

• Αντί να βάζει κάνε το να βγάζει.

• Τι να βγάζει;

• Θυμό.

Οι συμβουλές του ειδικού είναι σωστές και μάλιστα δείχνουν και μια γνώση ψυχολογίας. Όμως δεν είναι πρακτικά εφαρμόσιμες για το συγκεκριμένο άτομο. Πώς να βγάλει θυμό; Αφού, αυτή της η αδυναμία είναι που την έκανε γίνει βουλιμική.

2. Πηγαίνεις στον οδοντίατρο. Σου λέει να μην τρως πολλά γλυκά γιατί χαλάνε το δόντια σου. Πολύ καλά τα λέει. Τι γίνεται όμως αν εσύ είσαι γλυκατζού; Η «συμβουλή» του γιατρού πάει στο βρόντο.

3. Λες σ΄ έναν δικηγόρο ότι έχεις μια κληρονομική αντιδικία με την αδελφή σου (συνήθως η αντιδικία είναι με τον άντρα της αδελφής σου)… Σε συμβουλεύει να κάνεις όλες τις σωστές νομικές πράξεις. Όμως δεν λαμβάνει υπόψη του τις συναισθηματικές σχέσεις. Συνεπώς η «συμβουλή» είναι πέρα των δυνάμεών σου.

4. Πλημμυρίζει ένας δήμος και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης λέει:

– Πρέπει να καθαρίσουμε τα φρεάτια. Κι όταν θα πάρουμε την εξουσία, η πρώτη μας φροντίδα είναι να καθαρίσουμε τα φρεάτια.

Μπράβο σας κύριε. Πολύ σωστά τα λέτε, αλλά μέχρι να πάρετε την εξουσία, μπορείτε να μας πείτε;

• Ποιος;

• Πώς;

• Πότε;

• Με ποιον τρόπο;

• Σε πόσο χρόνο;

• Με τι κόστος, θα καθαρίσει τα φρεάτια;

Όσο αυτά παραμένουν αναπάντητα, η συμβουλή μπορεί να είναι «σωστή», στην πραγματικότητα όμως δεν πρόκειται να υλοποιηθεί τίποτα. Απλά δημιουργούνται εντυπώσεις: «Ο Μαυρογιαλούρος τα λέει σωστά». Μωρέ, οι περισσότεροι σωστά τα λένε. Το θέμα είναι πόσοι από αυτούς τα κάνουνε σωστά;

5. Σε πιάνει δύσπνοια από άγχος. Σου λέει ο ειδικός:

– Πάρε μια βαθιά εισπνοή.

Μα σου ζητάει να κάνεις ακριβώς αυτό που δεν μπορείς να κάνεις! Αν σου έλεγε «κράτα την αναπνοή σου μέχρι να σκάσεις» θα σου ζητούσε κάτι εφικτό. (Ούτως ή άλλως αυτό κάνεις).

Κλείνοντας αυτό το άρθρο θα παραβιάσω μια βασική μου αρχή που είναι να μην αναφέρω ποτέ το ηθικό δίδαγμα. Στην προκειμένη περίπτωση θα το παραβιάσω:

Όποτε δίνεις συμβουλές:

Α. Βεβαιώσου ότι είναι εφικτές για το συγκεκριμένο άτομο.

Β. Μη λες «Πρέπει».