Πώς γίνεται ένας πόλεμος σήμερα
Πώς γίνεται ένας πόλεμος σήμερα;
Αυτές τις μέρες, που ο Ερτογάν προκαλεί την ανθρωπότητα με την Αγ. Σοφία, την Ευρώπη με τους μετανάστες, κι εμάς με το Καστελόριζο, ακούω να λέγεται και να γράφεται συχνά η λέξη «πόλεμος». Αλήθεια: Τι είναι αυτό που λέμε πόλεμος, και πότε δικαιολογείται να το λέμε έτσι; Είναι θέμα χρονικής διάρκειας; Είναι θέμα του μεγέθους των καταστροφών που υπέστη η μια ή και οι δύο πλευρές; Είναι θέμα συνολικού αριθμού νεκρών; Με ποια κριτήρια, τέλος πάντων, διαλέγουμε τον όρο «πόλεμος»;
Όμως, πριν από αυτό, μου λείπει ένας ορισμός για τον πόλεμο. Ξεκινάω ρίχνοντας μια ματιά σε ένα portal (μια πύλη στο διαδίκτυο) με τίτλο Dictionary of standard modern Greek. Ο ορισμός που δίνουν με καλύπτει:
πόλεμος ο: 1. ένοπλη σύγκρουση μεταξύ κρατών, λαών, ομάδων· ευρείας έκτασης στρατιωτική σύρραξη, που διαρκεί ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. ANT ειρήνη: Συμβατικός / ατομικός / πυρηνικός / χημικός / βιολογικός / ηλεκτρονικός / ψυχολογικός / οικονομικός ~, ανάλογα με τα μέσα που διεξάγεται. Tοπικός / παγκόσμιος / εμφύλιος / επιθετικός / κατακτητικός / αποικιακός / αμυντικός / απελευθερωτικός / εθνικοαπελευθερωτικός / θρησκευτικός / ιερός ~. Aιματηρός / εξοντωτικός / δίκαιος / άδικος
Από αυτόν τον ορισμό κρατάω μόνο το πρώτο μέρος: «Ένοπλη σύγκρουση μεταξύ κρατών, λαών, ομάδων». Στο άρθρο αυτό θα περιοριστώ μόνον σ’ αυτού του είδους τον πόλεμο. Πιστεύω ότι η ένοπλη σύγκρουση είναι σαν τον πυρετό. Υπάρχουν τα …δέκατα, υπάρχει όμως και το 41. Έτσι, αν είναι να δημιουργήσουμε μια κλίμακα συγκρούσεων, η αρχή είναι το «θερμό επεισόδιο» και το τέλος ο «Παγκόσμιος πόλεμος». Τώρα για τα ενδιάμεσα είναι θέμα λεξιλογίου. Όροι όπως «σύρραξη» ταιριάζουν κάπου ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα.
Σίγουρα για να ονομάσουμε μια κατάσταση «πόλεμο» ένα κριτήριο είναι η διάρκεια. Μια εξαίρεση είναι ο ονομαζόμενος «πόλεμος των 6 ημερών» ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο – Συρία. Οι περισσότερες όμως συγκρούσεις που ονομάστηκαν «πόλεμοι» είχαν μεγάλη διάρκεια. Είχαν επίσης τεράστιες καταστροφές και πολλούς νεκρούς.
Εκείνο που υποστηρίζω είναι ότι σε κάθε χρονική περίοδο ο πόλεμος διεξάγεται με διαφορετικό τρόπο. Ένα καλό παράδειγμα, είναι η επίθεση της Ναζιστικής Γερμανίας στη Γαλλία στις αρχές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Οι Γάλλοι, επηρεασμένοι από τον Α’ Παγκόσμιο που ήταν κυρίως πόλεμος χαρακωμάτων, είχαν βασίσει την άμυνά τους σ’ ένα τεράστιο οχυρωματικό έργο τη γραμμή Μαζινό. Όμως ο κόσμος είχε αλλάξει. Οι Γερμανοί βασισμένοι στην αεροπορία και τα τανκς με τον Blitzkrieg (κεραυνοβόλος πόλεμος) τους έπιασαν στον ύπνο.
Κάτι ανάλογο πιστεύω ότι θα συνέβαινε αν γινόταν ένας «σοβαρός» πόλεμος και στην εποχή μας. Κάποια από τις μεγάλες δυνάμεις θα εφεύρισκε τον σημερινό Blitzkrieg που βέβαια θα ήταν βέβαια κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που γίνεται στις συγκρούσεις που γίνονται με συμβατικά μέσα όπως πρόσφατα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Τα συμβατικά μέσα χρησιμοποιούνται όσο τα πράγματα είναι υπό έλεγχο. Αν γίνουν ανεξέλεγκτα, τότε θ’ ανακαλύψουμε πώς γίνεται ένας πόλεμος στις μέρες μας. (Εύχομαι να μην το ανακαλύψουμε ποτέ).
Το ίδιο πιστεύω ότι ισχύει και για τον ηρωισμό. Μου στέλνουν κάποιοι «πατριώτες» στο Facebook κάτι …παλικαριές για την Αγ. Σοφία και τους Τούρκους. Α, ρε παιδιά. Έχετε μείνει ακόμα στον Ανδρούτσο με τα κουμπούρια του. Σήμερα ο πόλεμος γίνεται με …κουμπιά. Στο συμβατικό πόλεμο ηρωισμός είναι να πέφτεις πάνω σε μια χειροβομβίδα για να γλιτώσουν οι άλλοι. Τι ηρωισμό θέλει για να πατήσεις ένα κουμπί; Θα μου πεις «κι αυτοί που πατάνε κουμπιά ενώ χειρίζονται υπερηχητικά μαχητικά αεροπλάνα, δεν έχουν κουράγιο»;
Ειλικρινά αμφιβάλλω αν ένας μελλοντικός πόλεμος θα βασιστεί στα αεροπλάνα. Αν σκεφτείς ότι υπάρχουν πύραυλοι που διανύουν τεράστιες αποστάσεις κι αν λάβεις υπόψη σου ότι σήμερα υπάρχει το GPS που τους καθοδηγεί με ακρίβεια, είναι αφελές να βασιστείς στα αεροπλάνα. Μ’ άλλα λόγια όλη τη δουλειά την κάνουν οι κομπιούτερ. Γι αυτό το λόγο στην αρχική διατύπωση ότι ο πόλεμος είναι «ένοπλη σύγκρουση» καλό θα ήταν στις μέρες μας να προσθέσουμε «πληροφορικά ελεγχόμενη ένοπλη σύγκρουση». Όπως και να το κάνεις, πάντα καταλήγει «ένοπλη».
Μ’ άλλα λόγια, η ένοπλη σύγκρουση που θα χαρακτηριστεί σαν «πόλεμος» θα είναι ένα μίγμα στρατηγικής και πληροφορικής η οποία θα υλοποιείται με τα όπλα. Δηλαδή, όπως πάντα, θα είναι μια σύγκρουση «μυαλών». Η υπεροπλία δεν εξασφαλίζει υπεροχή εκτός αν υπάρχει τεράστια διαφορά δυναμικού. Δεν είναι το εργαλείο, αλλά ο χρήστης που καθορίζει την αποτελεσματικότητα. Ο ένας χρήστης είναι ο «στρατηγός», αυτός δηλαδή που καθορίζει τους στόχους και ο άλλος είναι το «σαΐνι» της πληροφορικής που δίνει τις εντολές ώστε να υλοποιηθούν.
Ένα ακόμα ερώτημα που έχω είναι τι θα γίνει αν η μια πλευρά υπερισχύσει; Όπως και να έχουν τα πράγματα, όποιος και να είναι ο οπλισμός στο τέλος αναλαμβάνει το πεζικό. Το ερώτημα είναι θα μπορεί ένα πεζικό να καταλάβει μια χώρα, όπως έκαναν οι Αμερικάνοι στην Ιαπωνία στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ή ο τόπος θα είναι τόσο κατεστραμμένος και ίσως μολυσμένος που δεν θε έχει νόημα να στείλεις πεζικό. Όλα αυτά βέβαια, αν οι πύραυλοι και οι αντιπύραυλοι είναι με συμβατικές κεφαλές, διότι αν είναι με πυρηνικές κάθε προβληματισμός θα είναι περιττός.